Ảnh: AP
Báo cáo dài 53 trang của cơ quan điều tra quốc hội Mỹ về vụ ám sát hụt ông Trump tại buổi vận động tranh cử ở bang Pennsylvania ngày 13-7 gồm 8 điểm chính, trong đó có kết luận việc thiếu kế hoạch và phối hợp giữa Sở Mật vụ và cơ quan thực thi pháp luật địa phương. “Nhóm điều tra đã thu thập hàng loạt bằng chứng cho thấy các diễn biến bi thảm và chấn động trong ngày 13-7 có thể ngăn chặn từ trước, đáng lẽ không được xảy ra”, Hạ viện Mỹ cho biết trong báo cáo sơ bộ đăng hôm 21-10.
Các nhà lập pháp kết luận Cơ quan Mật vụ Mỹ và những lực lượng phụ trách bảo vệ ông Trump “đã có thiếu sót rõ rệt trong hoạch định và phối hợp” trước sự kiện. Mật vụ Mỹ “không đưa ra chỉ dẫn rõ ràng” cho cảnh sát địa phương về nhiệm vụ đảm bảo an ninh vòng ngoài, được hiểu là mọi khu vực nằm ngoài vành đai an ninh cứng do cơ quan này đảm trách. Mật vụ Mỹ và các cơ quan cảnh sát bảo vệ sự kiện cũng không tổ chức cuộc họp nào để thống nhất hoạt động vào sáng 13-7, trước khi ông Trump đến Butler và diễn thuyết ngoài trời. Các bên cũng không thiết lập “trung tâm chỉ huy thống nhất” để đảm bảo liên lạc thông suốt trong buổi vận động.
Báo cáo sơ bộ chỉ ra rằng tình trạng “nhiều kênh liên lạc rời rạc” đã mở ra cơ hội cho nghi phạm Thomas Matthew Crooks né tránh cảnh sát và tiếp cận vị trí ngắm bắn. Tòa nhà nghi phạm ẩn nấp cũng được đánh giá là “rủi ro”, nhưng lực lượng an ninh không kiểm tra đám đông và khu vực đó. “Từ cơ quan liên bang, cấp bang đến cấp địa phương đều có nhân viên từng chạm mặt Thomas Matthew Crooks ở một số thời khắc quan trọng, nhưng không phát hiện âm mưu và không thể ngăn chặn nghi phạm kịp thời”, báo cáo có đoạn. Theo nhóm điều tra Hạ viện Mỹ, đây là “những sai lầm then chốt” dẫn đến lỗ hổng an ninh ở Butler, tạo cơ hội cho nghi phạm Thomas Matthew Crooks nổ nhiều phát súng, khiến một khán giả thiệt mạng và cựu tổng thống Mỹ bị thương ở vành tai.
Cũng theo báo cáo, khám nghiệm tử thi cho thấy Crooks thiệt mạng vì một phát đạn duy nhất vào đầu, có lẽ do một tay súng bắn tỉa của Sở Mật vụ gây ra. Nhân viên điều tra không tìm thấy bằng chứng về rượu hoặc ma túy trong máu của Crooks. Báo cáo điều tra mới chỉ ra, Crooks không sử dụng thang để lên nóc nhà mà leo lên bằng cục nóng điều hòa. Thang được nhìn thấy sau vụ việc là thang mà cảnh sát địa phương đặt sau đó để các nhà điều tra có thể tiếp cận mái nhà.
CNN ngày 16-9 dẫn nguồn tin thực thi pháp luật cho biết cuộc điều tra của FBI về vụ ám sát ông Donald Trump ở bang Florida đã lan rộng ra toàn cầu khi các quan chức nỗ lực làm rõ lý lịch của nghi phạm Ryan Wesley Routh, 58 tuổi, từ Hawaii và hiện đã bị bắt giữ. Nhà chức trách đang nỗ lực để có được lệnh kiểm tra các tài khoản mạng xã hội được cho là có liên quan đến Routh. FBI sẽ điều tra về một số hoạt động trực tuyến của Routh bị nghi ngờ có liên quan đến việc sử dụng các nền tảng có trụ sở chính bên ngoài nước Mỹ, cũng như những chuyến du lịch nước ngoài của Routh. Theo đó, cuộc điều tra được cho là sẽ cần sự hợp tác của các đối tác quốc tế.
Nghi phạm Ryan Wesley Routh. Ảnh: Ryan Routh Facebook
Trên mạng xã hội, ông Routh đăng nhiều ý kiến liên quan đến vấn đề chính trị và các sự kiện ở Mỹ, đồng thời không ít lần chỉ trích cựu Tổng thống Donald Trump. Ông Routh cũng từng có bài đăng ám chỉ đến vụ ám sát cựu Tổng thống Donald Trump hồi tháng 7. Trên mạng xã hội, Routh có lần còn khuyến khích Tổng thống Joe Biden và Phó tổng thống Kamala Harris-ứng viên tổng thống của Đảng Dân chủ-tới thăm những người bị thương trong vụ việc này và nói “ông Trump sẽ không bao giờ làm gì cho họ”.
FBI cho biết họ “đang điều tra những gì có vẻ là âm mưu ám sát” ông Donald Trump. Cuộc điều tra đang ở giai đoạn đầu và các nhà chức trách chưa xác định được liệu Routh có đồng phạm hay không trong âm mưu ám sát ông Donald Trump. Nghi phạm Routh đã giữ im lặng khi bị bắt. Cảnh sát cho biết, nghi phạm đang bị giam giữ nhưng không cho biết động cơ của vụ nổ súng. Thống đốc bang Florida Ron DeSantis cũng tuyên bố, bang của ông sẽ tiến hành “cuộc điều tra riêng liên quan đến âm mưu ám sát” cựu Tổng thống Donald Trump.
Đáng chú ý, Routh cho thấy là người ủng hộ Ukraine và có nhiều bài đăng trên mạng xã hội X vào năm 2022 thể hiện sự ủng hộ đối với Ukraine. Năm 2023, Routh cũng dùng tài khoản Facebook cá nhân để khuyến khích nhiều người nước ngoài tham gia vào cuộc chiến.
Trong một phản ứng liên quan, theo Reuters, ngày 16-9, Điện Kremlin cho rằng, sự liên quan của Ukraine với nghi phạm trong vụ ám sát cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump cho thấy “đùa với lửa” sẽ phải chịu hậu quả. Khi được hỏi về việc FBI coi đó là nỗ lực ám sát ông Donald Trump, Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói: “Chúng tôi không phải là người nên suy nghĩ, mà là các cơ quan tình báo Mỹ. Trong mọi trường hợp, đùa với lửa sẽ phải chịu hậu quả”. Bình luận này ám chỉ đến việc Mỹ ủng hộ Ukraine chống lại Nga. Người phát ngôn Điện Kremlin cũng cho biết, Moscow đang theo dõi tình hình căng thẳng ở Mỹ và khẳng định, Nga không can thiệp vào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ. Cùng ngày, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã lên án vụ nghi ám sát ông Donald Trump, khẳng định không có chỗ cho bạo lực chính trị.
Trước đó, ngày 15-9, đội ngũ tranh cử của ông Donald Trump cho biết, nhiều phát súng đã được bắn về phía ông Donald Trump khi ông đang chơi golf tại sân golf quốc tế Trump ở thành phố West Palm Beach, bang Florida, song may mắn ông vẫn an toàn. Ngay sau khi bị ám sát hụt, ông Donald Trump đã đăng thông điệp trên trang web gây quỹ của mình, khẳng định ông vẫn an toàn, khỏe mạnh và không sợ hãi. Trong thư điện tử gửi các nhà tài trợ chiến dịch tranh cử, ông Donald Trump cũng khẳng định ông sẽ không bao giờ “đầu hàng”.
Đây là vụ ám sát thứ hai nhằm vào ông Donald Trump chỉ trong vòng hai tháng. Vụ việc này làm dấy lên những quan ngại về việc bảo vệ an toàn cho Tổng thống Mỹ hoặc ứng cử viên tranh cử Tổng thống Mỹ. Theo The New York Times, việc một tay súng vẫn có thể mang một khẩu súng trường bán tự động có ống ngắm đứng cách ông Donald Trump chỉ vài trăm mét cho thấy, các vấn đề đã xảy ra ở Butler hai tháng trước dường như vẫn chưa được giải quyết triệt để. Nó cũng cho thấy, mật vụ Mỹ ngày càng đối mặt với khó khăn lớn hơn trong môi trường chính trị khó lường và có xu hướng gia tăng bạo lực.
Ngay sau khi vụ việc xảy ra, Tổng thống Joe Biden đã lên án mọi hành vi bạo lực chính trị ở Mỹ, đồng thời chỉ đạo Cơ quan Mật vụ Mỹ huy động “mọi nguồn lực” để bảo vệ ứng cử viên tổng thống của Đảng Cộng hòa. Còn Phó tổng thống Kamala Harris cũng lên án vụ tấn công với tuyên bố: “Nước Mỹ không có chỗ cho bạo lực” trên mạng xã hội.
